Avrupa Merkez Bankası”nın oluşumu, para politikası, uygulama sorunları ve Türkiye”ye etkileri

Avrupa Para Birliği kavramı, fikri anlamda 1850'li yıllara kadar uzanırken, uygulama alanında ciddi planlar ve atılımlar ancak 1950'li yıllarda gerçekleşmiştir. Siyasi ve ekonomik sebeplerle ortaya çıkan olumsuzluklar neticesi ertelenen birlik fikri 1988-1991 yılları arasındaki hızlı çalışmalar neticesinde 1992 yılının Şubat ayı'nda Maastricht Anlaşmasının imzalanması ile kesinleşmiş oldu. Bir parasal birlik oluşturmanın ekonomik faydalarının tek başına kuruluş maliyetinden daha ağır basmadığı konusundaki görüş birliği, bu projenin nihai anlamda siyasi boyutlu olduğunu göstermektedir. Parasal Birlikler ile ilgili teorik tartışma 1960'larda Mundell ile başlatılmıştır. Zaten Avrupa ülkelerinin parasal birlik konusundaki tartışmaları da dönüp dolaşıp "asimetrik şoklar" ve bunların üye ülkeler üzerindeki etkileri noktasında düğümlenmektedir. OPA teorisi bağlamında değerlendirildiğinde APB alanı Optimum Bir Parasal Alan değildir. Kültür ve dilleri birbirinden farklı ulusların, emekgücü olarak Avrupa içindeki dolaşımı yok denecek kadar azdır, maaş ve fiyat esnekliklerinin de oldukça düşük olduğu bu ülkelerin durumu diğer kriterler de göz önüne alındığında Optimum bir birlik oluşturmamaktadır. Avrupa ülkeleri "her şeye rağmen" parasal birliğe taraftar olmuşlar ve getirilen yakınlaşma kriterleri ile "birlik sonrası optimizasyon" şeklinde ifade edilebilecek bir strateji belirlemişlerdir. Optimal bir parasal birlik olmayan Avrupa'nın bu stratejisinin neler getireceği ise henüz belirsizdir.Bu stratejinin temel kurumu euroland ölçekli para politikasını yönetecek olan Avrupa Merkez Bankasıdır. Bu kurum iki açıdan önem arzetmektedir. Birincisi, dünyada merkez bankacılığının geldiği nokta açısından:. Geçtiğimiz son 20 yıldaki gelişmeler, ortaya çıkan yeni durum ve dünya ekonomilerinin aldığı şekillenmeler merkez bankalarının işlevlerini geniş ölçüde etkilemiştir. Özellikle finansal piyasaların büyümesi, globalleşmedeki öncülüğü ve gelişen iletişim teknolojisi bu piyasaları 60'lı, 70'li yıllardan çok daha değişik boyutlara götürdü.. Bu gelişmeler merkez bankalarının temel fonksiyonlarını da etkiledi. Temel işlevleri parasal istikrarı sağlamak ve finansal istikrarı korumak olan Merkez Bankaları, piyasa sistemlerine ağırlık veren uygulamalar artınca daha bağımsız merkez bankalarına gereksinim gösterdi. Şeffaf, açık ve bağımsız merkez bankalarının fiyat istikrarını daha iyi sağlayacakları fikri ön plana çıktı. Bir taraftan bu gelişmeler olurken, diğer taraftan da gelişen bilişim teknolojilerinin sunduğu yenilikler bazı merkez bankalarının faaliyetlerini ucuzlatırken bazılarını da pahalılaştırdı. Pahalı bir hizmet olan yeni şube açma operasyonlarına gerek kalmadı. Hatta şube kapatma ve küçülme eğilimleri başladı. Avrupa Merkez Bankası'nın kurulması ile ülke merkez bankası fonksiyonları azaldı ve kendi ülke para politikalarına yön verme özellikleri değişti. Bütün bu değişimler merkez bankalarının daha kaliteli ve az sayıda elemana ihtiyaç duymalarını da beraberinde getirdi. Bilgi işlem teknolojisindeki gelişmeler sayesinde fon transferlerinin birlik üyesi ülkeler içinde bir günde gerçekleştirilebilmesine olanak veren TARGET sistemi kuruldu. İkinci olarak da; her ne kadar Avrupa içinde ekonomik ve finansal dengeyi sağlamakla görevli olsa da, AMB, Dolar ve Yen gibi yeni bir küresel para'nın yöneticisi olacak ve ismi ve değeri olan ancak kendisini olmayan bu paranın yönetimini 11 ülke adına gerçekleştirecektir. Bu çalışma da AMB'nın fiyat istikrarlı ve parasal büyüklük hedefli yeni stratejisi açıklanmış, kullanılacak araçlar, politikalar ve bunların sağlanmasında gerekli olan şeffaflık tartışılmıştır.Bütün bunların değerlendirilmesi sonucunda, parasal birliğe geçiş ile birlikte kaybedilen ulusal merkez bankaları otoriteleri ve politika araçları (para ve döviz) nın yerini etkin ve her ülkeyi memnun edici bir aracın almadığını söyleyebiliriz. Ekonomi yönetiminin mali boyutu ve kamu kesiminin para yönetimi ile bağlantısı tamamen kesilmiştir. Para Politikası araçları ellerinden alınan ülkelere ciddi anlamda da mali kısıtlamalar getirilmiştir.Ekonomi büyürken ve gelirler artarken popüler para politikaları geliştirmek zor olmamakla birlikte, sorunlu dönemlerde AMB ne yaparsa yapsın, bazı gruplara yaranamayacaktır. Ekonomik durgunluk, finansal krizler, dış krizler gibi durumlarda uygulanacak sıkı veya gevşek para politikalarının üye ülkeler üzerine etkileri farklı olacaktır. Bu zamanlarda farklı ülkelerin AMB'dan farklı talepleri olacak ve hatta siyasi baskı haline bile dönüşebilecektir. Bu noktada, kurulan bu yeni bankanın güven sorunu olduğundan bahsedebiliriz. Piyasaların güveni sağlanmadan euro'nun beklenen etkiyi yapması sözkonusu olamayacaktır. AMB'nın Amerika'daki Federal Reserve ve Alman Merkez Bankası'na benzeyen yapısına rağmen, bu iki bankadan daha az güven telkin edici olduğunu -şimdilik- söyleyebiliriz.Bu noktada, AMB'nı tüm bu baskılardan bağımsız hareket edebilmesi için de kurumsal, finansal, personel ve fonksiyonel yönden bağımsızlığının sağlanması gerekmektedir. Siyasi baskılardan uzak bir şekilde görevini yerine getirebilmelidir. Aslında, merkez bankasının apolitik olması kendi tanımı içinde çelişiktir. Birçok ülkenin içindekinden çok daha fazla farklılığa sahip bölgeler ve çıkarlar arasında denge sağlamak gibi zor bir görevi vardır ve finansal piyasaların güvenini kazanmak için yoğun bir çaba içindedir. AMB başkanlığının siyasi boyutu ile ilgili diğer bir durum da Fransız ve Alman kanatlarının başkanın kim olacağı ile ilgili tartışmalarıdır. Birliğin son aşamasında bile Avrupa ulusları hala ulusal kimliklerinden ve çıkarlarından vazgeçememişlerdir.Bütün bu gelişmelerin Türkiye'ye olan etkisi ise birçok etkene bağlıdır. Fakat, Euro ile ilgili bütün gelişmelerden, olumlu ya da olumsuz, en başta ve yüksek oranda etkilenecek ülkelerden birisi Türkiye'dir. Dış ticaretimizin yarısı üye ülkelerl yapılırken, işçi dövizlerinin büyük bölümü,döviz tevdiat hesaplarının yaklaşık %40'ı ve Merkez bankası döviz rezervlerinin %60'ını sözkonusu ülkelerin paraları oluşturmaktadır. Yüksek oranlı mal ve hizmet ticareti yapılan ithalat ve ihracat işlemlerinde Euro'nun kullanımının (AMB'nın politikalarına ve Euro'nun değerine bağlı olarak) artmasını bekleyebiliriz. Ancak, Euro'nun Avrupa içi ticareti arttırıcı etkisi sebebiyle Türkiye'nin Avrupa'ya olan ihracatında düşüş yaşanabilir. Ayrıca, üye ülkelerin vergi oranlarındaki yakınlaşma ve fiyat düzeyindeki düşüşler, Türk mallarının hem Birlik içinde hem de üçüncü ülkelerde rekabet gücünün azalmasına sebep olabilecektir.DM ve diğer Avrupa paralarının yerini orta vadede Euro kullanımı alabilir. Reel sektörde meydana gelen değişiklikler dolaylı olarak finans ve bankacılık sektörünü de etkileyecektir.EEuro'nun kullanımı ile birlikte dış borçlanma stratejileri de etkilenecek ve euro ile dış borçlanma başlayacaktır. Türkiye gibi yıllardır yüksek enflasyondan kurtulamayan ülkeler açısından da fiyat istikrarı hedefli bir para politikası, AB'ne katılım çerçevesinde düşünüldüğünde üzerinde durulması gereken diğer bir konudur.Uluslararası piyasalardaki gelişmeler, rezerv paraların birbirine etkisi ve karşılıklı etkileşimin getirdiği kontrol edilemeyen değişkenler bir kenara bırakıldığında, yeni finansal mimari çerçevesinde Euro hakkında sözsahibi olan Avrupa Merkez Bankası'nın ve uyguladığı politikaların enine boyuna değerlendirilmesi ve bunun hem global etkileri hem de ülkemiz üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi gerekmektedir.SUMMARYThe European Monetary Union stands as one of the most important economic issues of the 1990s. For many European policy-makers, this project marks the pinnacle of the move towards European economic and political integration since the end of World War II. The success of this monetary arrangement depends upon the ability of European Union (EU)-level institutions to satisfy the monetary and fiscal policy demands of sufficient numbers of national constituents, interest groups, and multi-national corporations.The dissertation provides an analysis of the EU's one of multi-national monetary authorities which is ECB, supranational monetary authority, and its national central banks which are constituted ECBS. The first chapter provides a brief survey of Western European efforts at economic and political integration since the middle of the nineteenth century. During this period, a number of customs and monetary unions formed and subsequently disbanded. The disintegration of these unions resulted from economic circumstances that drove national governments to undertake divergent policies. After giving an historical background, the newly established structure of the ECBS and its bodies are examined in detail.The second chapter provides a theoretical overview of issues relevant to the creation and operation of currency unions drawing from the optimum currency area theory literature. Foremost among the criteria that define an optimum currency area is the suitability of a single monetary policy response to economic disturbances for the participating regions, particularly following economic disturbances. Whether or not a single monetary policy is suitable for one or more regional economies depends upon the similarity of economic disturbances and the operation of sufficient adjustment mechanisms. Adjustment mechanisms include, but are not limited to, exchange rate flexibility, factor and output market flexibility, industrial and portfolio diversification, economic openness, and fiscal policy.The institutional framework of a currency union also plays an important role in determining the success of single currency areas. The introduction of a currency union may include the transfer of monetary policy to a new central institution. This transfer implies that individual regions no longer retain authority over monetary and exchange rate policy. Fiscal policy may also be subject to constraints because of participation in a currency union.The third chapter provides information about the new monetary policy and its instruments. By giving a special importance on price stability which is defined clearly, the new monetary policy will be responsible for maintaining price stability all over the monetary area. In order to reach price stability, which is ultimate target there may be, different monetary strategies as well as different intermediate targets. A suitable mixture of these strategies and intermediate targets will be formed to achieve price stability.The fourth chapter examines the implications of EMU for monetary and fiscal policy and institutions. Participating in the EMU implies that countries surrender monetary and exchange rate policy to the ECB. If needed changes are not supplied, it is possible to experience some economic shocks. The chapter also discusses economic shocks in the context of EMU. A number of studies attempt to empirically determine whether regions of the EU are subject to asymmetric shocks. ECB will be responsible for practicing Monetary Policy in the euro area. This new monetary and political transformation makes the ECB one of the most important authorities in the area. After the transformation, Europe will be another economic zone like America or Asia. In turns of relation of the currencies such as US Dollar, Yen and Euro, the policies, which will be applied by the ECB, will have a special importance not only in the Europe but also in the World.Historical BackgroundThe original European Economic Community hardly mentioned the concept of "money". It was negotiated in the mid-1950s when the devastating impact of he Second World War on the Member States was gradually being overcome: the rebuilding European economies were not yet ripe for the immediate opening of borders for products from other Member States.The idea of establishing an economic and monetary union among its members, although not contained in the EEC Treaty, is almost as old as the European Economic Community itself. In the late 1950s, Jean Monnet, who had fathered the idea of European integration through common institutions, proposed a European Reserve Fund. In the early 1960s, the Commission argued that a customs union was inevitably to lead to economic and monetary union. In 1964, the Council created a body of central bankers to discuss the coordination of monetary policies. 1n 1968, a year which saw the beginning of the demise of the Bretton Woods monetary order, the Commission was actively promoting the idea of EMU. The monetary disturbances, which were, from the early 1970s onwards, to lead to general floating of the major currencies, had divergent influences on the currencies of the Member States. At a meeting in the Hague, the Heads of State and Government decided to proceed with EMU. A study group headed by Pierre Werner, Luxembourg's Premier and Finance Minister was entrusted with the task of reporting on the establishment of EMU. Its report mapped out a road to EMU in three stages. Full EMU was to be achieved by 1 January 1981. The good intentions did not materialize, however, as the efforts watered down when the oil shock of 1973 and the subsequent severe economic setbacks led to national instead of Community responses. High inflation, rising unemployment and major restructuring characterized the 1970s, with economic policy responses at Community level playing only a secondary role. A Council Decision of 22 March 1971 initiated a strengthening of the cooperation between the central banks. Pursuant to paragraph 7 of the EMU Resolution of 22 March 1971, the central banks were invited to arrange for the exchange rate fluctuations between the Community currencies to be kept within margins narrower than those, which resulted from the margins which were maintained in respect of the US dollar. As it is called "snake" the General elements of EMS are;· An exchange rate mechanism (ERM) between the participating currencies;· The creation of ECUs against the deposit of foreign reserves of all Member States;· Mechanisms to provide credit to the participating central banks in order to maintain the central rates agreed, and coordination of the economic and monetary policies to underpin the currency arrangement.The Delors Committee report defined economic and monetary union as the Werner Report of 1970 had done before it. EMU would imply complete freedom of movement for persons, goods, services and capital, as well as irrevocably fixed exchange rates between national currencies and, finally, a single currency. The 1989 Report lays emphasis on the necessity of embedding national, and regional, economic policy decisions in a Community framework. Thus, it can be said that EMU as seen by the Delors Committee consists of three elements:· The completion of the internal market,· The establishment of a fair measure of coordination of the economic policies of the Member States (economic union), and · The fixing of the exchange rates between the currencies and the subsequent introduction of a single currency (monetary union).The Maastricht Treaty on European Union, agreed during the December 1991 European Council meeting in Maastricht in the Netherlands, was signed, in the same city, by the Ministers of Foreign Affairs and of Finance of the Twelve on 7 February 1992. The Delors Committee's ideas on three successive steps to reach full EMU were likewise followed. Stage 1 started before the amendments to the Treaty of Rome were discussed, let alone adopted. Stage 2 started on 1 January 1994, and the third and final stage will commence not later than 1 January 1999. Although there were some reflections of the Maastricht in different stages, on the monetary side, the innovation of the second stage concerns the establishment of a new body, the European Monetary Institute. It is entrusted with the dual tasks of coordinating monetary policy, which firmly remains a matter for the Member States and of preparing the changeover to the final stage when the single currency and its monetary policy will be managed by the EMI's successor, the European Central Bank. The Delors Committee Report had proposed that the ESCB be established as of Stage 2 of EMU. Thus, experience with the formulation and operation of a common monetary policy could be gained until, at the beginning of Stage 3, it would assume all responsibilities. Upon its establishment, ECB will take over the tasks of the EMI, i.e., the coordination of monetary policies and the preparations for Stage 3 of EMU. Only on the first day of this stage will the ECB assume its full powers. Thus, during this brief interval, the ECB will perform the functions which, for the larger part of Stage 2, will have been exercised by a separate institution.The EMI is a separate legal person governed by a Council which brings together the Governors of the NCBs and an outside President. The appointment of an "outside" president to chair the management of the EMI, a responsibility that he shares with NCM Governors, is an institutional novelty compared with the EMI's predecessor.The final stage of EMU will imply the irrevocable locking of the exchange rates of the participating currencies. Pursuant to Article 109 J and EC Treaty, it will start on 1 January 999 at the latest, the earliest possible date for commencement of Stage 3 being 1 January 1997.The transition to Stage 3 also implies the application of a few stricter provisions in the area of economic union. Only States qualifying under the strict economic admission criteria will be admitted while, in addition, the relevant legislation must have been found to be in conformity with the provisions on EMU, notably on the independence of the central banks.The ESCB or "the System" as it is also referred to, is composed of the ECB and the NCBs. It consists of sixteen central banks. The NCBs are legal entities formed under the laws of their respective States. The ECB is a legal person, formed under Community law. The system itself does not have legal personality. It is the common name for the joint operation of sixteen legal entities, to with the fifteen National Central Banks and the ECB.The System has a clear line of command: it is governed by the decision-making bodies of the ECB. The ECB is to ensure that the tasks of the System are carried out, whether through its own activities or through the NCBs. Therefore, the NCBs are subject to instructions of the ECB. The governing bodies of the ECB are the Governing Council and the Executive Board. The Governing Council consists of the Executive Board plus the Governors of the NCBs. This composition of the highest governing body of the ECB ensures that the federal element (the Executive Board) and the regional input (the NCB Governors) are brought together in the decision-making procedure. The Governing Council shall formulate the monetary policy of the Community. This encompasses taking the decisions on monetary objectives, on key interest rates and on "the supply of reserves in the ESCB'. The Governing Council is also to adopt the necessary guidelines for the implementation of monetary policy.The Governing Council is the supreme decision-making body on all matters relating to the tasks of the System. The Treaty reserves for it, in particular, 'all strategic monetary policy decisions.' Furthermore, it is up to the Governing Council to decide on issues pertaining to the ESCB's financial matters. The Executive Board consists of the President and Vice-President of the ECB, and four other members. They have appointed for non-renewable eight-year terms 'by common accord' of the Governments of the Member States. The Executive Board is to implement monetary policy, in accordance with the guidelines and decisions of the Governing Council. As long as there are States with a derogation, a General Council will be functioning as the third governing body of the ESCB. It consists of the President and Vice-President of the ECB and the Governors of all NCBs, with the other Executive Board members participating without a right to vote. The Theoretical Background: Optimum Currency AreasThe traditional approach to determining whether a country should participate in a common currency or should instead maintain its separate currency tried to identify crucial economic characteristics that would sere as criteria for determining the optimal domain of a currency area. Optimality requires that the existence of a common currency should not reduce the ability of member states to adjust to shocks or increase their vulnerability to such shocks. The leading contributors to this optimum currency area debate have emphasized different attributes whose existence in the area would enable the effects of country specific shocks on output and employment to be overcome, when movements in intra-block exchange rates are no longer available for that purpose. The traditional model of monetary integration started with the theory of optimum currency areas. This theory was a purely academic exercise during the 1960s.The most important contributor to this debate was Mundell (1961), who identified factor mobility as the strategic attribute of an optimum currency area. According to him, when factors move freely within the area, adjustments to real disturbances can take place without the need for large and damaging price and income changes among its constituents members. McKinnon emphasized instead the importance of a high degree of openness of the individual economies, which is crucial for determining the extend to which the prices of domestic outputs must remain in line with foreign prices. Kenen stressed the significance of a high degree of product and exports diversification, the lower the effects of real disturbances. Coordination of economic policies can be a criterion for economic and monetary union. Economic policies, which are not coordinated among countries, m